هنوز نمی دونم

بیل ماهر (مائِر) توی فیلم ِ رلیجیولس (Religulous) یه حرفِ خیلی خوبی می زنه... می گه:

I think being without faith is something that's a luxury... for people who are fortunate enough to have a fortunate life 

این قسمتی از فیلمه که جمله ی مذکور توش گفته می شه 

مطمئن نیستم که بتونم «گیج خوردنِ ایرانی ها رو بین مسلمون بودن و نبودن» توضیح بدم... ولی یه چیزی که از خلالِ تجربه ی خودم دیدم و لمس کردم اینه که آدم وقتی از ایران خارج می شه «از خدا بی خبر» تر می شه... نه چون زنها با سر و تن لخت می گردن و مردم الکل و گوشت خوک می خورن... و نه حتی چون غربزده می شن و ارزشهاشون یادشون می ره... بلکه چون سیمپلی کمتر به خدا احتیاج دارن...کمتر به حال و روزی می افتن که نیاز به نیرویِ برتر از خودشون داشته باشن...   

آدم تا وقتی که توی ایران هست (و احتمالن این مسئله برایِ اکثر کشورهای جهان سوم صادقه) به نظرش می آد که دنیا اگه خدا نداشته باشه دیگه سنگ رو سنگ بند نمی شه... اصن دیگه نمی شه زندگی کرد... دیگه نمی شه ادامه داد... و وقتی درجه ی باور به ماوراءالطبیعه و توسل به نیروی مافوق رو مقایسه می کنم با غرب، ناگزیر به این نتیجه می رسم که اینها جز به دلیل ِ شرایط معیشتی-رفاهی نیست... استبیلیتی ِ کم، عدم امنیتِ جانی-مالی-معیشتی و وجودِ فاکتورهای بیشماری که تسلط آدم رو رویِ آینده اش کم می کنه، همه شون دست به دستِ هم می دن تا این نیاز ِ به داشتن ِ دوست و همراهِ دانا و توانا و کامل و مهربان رو زنده نگه دارن... و بله منظورم اینه که اکثر آدمها خدا رو برایِ کمک گرفتن و یار و یاور داشتن می خوان...  

و فکر می کنم مذهب ها هم در همین راستا به وجود اومدن... فارغ از انحرافاتی که تویِ بطنشون رسوخ کرده، کلیه ی مذاهب بشارت دهنده بودن و البته ترساننده... بشارت دهنده برایِ ایجادِ آرامش فکری و ترساننده برایِ ایجادِ ضامن اجرایی سی آنان که یا نمی فهمند و یا دنبالِ شر هستن... یه مطالعه ی آماری مطمئنن نشون می ده که ظهور مذهب بین ِ افرادِ فقیر و در جوامع ِ به شدت طبقاتی بیشتر بوده... باز هم به این دلیل ِ ساده که فقرا به یکی والاتر و برتر از خودشون نیاز دارن تا بهش تکیه بدن و شهامتِ برخاستن و حق ِ خویشتن طلبیدن رو پیدا کنن... 

حالا وقتی از یک محیطِ مذهب طلب حرکت می کنی به یه جامعه ی به نسبت محکم تر با ضریب ریسک کمتر و آینده ات تو دستایِ خودت قرار می گیره (که البته هنوز می تونی بر فناش بدی!) طبیعیه که به مرور مراجعاتت به خدایِ مذهب کم می شه... مراجعاتت که کم شد وسواست هم در اجرایِ مو به موی دستوراتِ خداوندِ مذهب کم می شه... ولی فکر می کنم هنوز ترس از «اگر فردا بیاید» یا «اگر خدایی باشد و من بهش ایمان نداشته باشم خیلی بد می شه» نمی ذاره که آدم با اطمینان موضع ِ جدیدی برایِ خودش بگیره... 

تخم ِ فاصله گرفتن از مذهب و خداپرستی ِ مذهبی رو یه روانشناسی تو من کاشت... حرفش این بود که آدم با توکل به یه موجودِ برتر هیچوقت شخصیتش مستقلن شکل نمی گیره و هم انتظار ِ تامین شدن از غیب رو خواهد داشت و هم مسئولیتِ کارهاش رو به گردنِ غیب خواهد انداخت و اینطوری همیشه طفیلی خواهد ماند... هنوزم این حرفش رو قبول دارم و هنوزم معتقدم باور مذهب مثل ِ دارو می مونه که گرچه یه سری مشکلاتِ مهلک رو درمان می کنه ولی ردِ سمی ِ خودش رو هم باقی می ذاره و آدم فقط اگه لازم داشته باشه باید چنین قرصی رو بندازه بالا... 

و هنوز خودم رو تو موضع ِ «نمی دونم» نگه داشتم که البته خیلی سخته... نمی شه انکار کرد که گاهی زندگی واقعن تاریکه... زن بودنم هم به دامنه ی تردیدها و ترس هام دامن می زنه... ولی بیشترین ترس رو از سویِ خداپرستانی تجربه کردم که از جنس ِ باور ِ من ترسیدن و من از ترسیدنِ اونها ترسیدم!... که البته وقتی می بینم بزرگترین درایو برایِ مذهبی شدن «ترس» هستش، بیشتر مصمم می شم که هیچوقت اونوری نرم...